Αγαπητά μέλη του GRECA,

σας ενημερώνουμε ότι τέθηκε σε ισχύ ο Κανονισμός (ΕΕ) 2018/302 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, για την αντιμετώπιση του αδικαιολόγητου γεωγραφικού αποκλεισμού (geo-blocking) και άλλων μορφών διακριτικής μεταχείρισης με βάση την ιθαγένεια, τον τόπο διαμονής ή τον τόπο εγκατάστασης των πελατών εντός της εσωτερικής αγοράς. Ο Κανονισμός ισχύει άμεσα σε όλα τα κράτη μέλη από τις 3.12.2018.

Τι προβλέπει ο Κανονισμός;

Η ουσία του εν λόγω Κανονισμού είναι να μην υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση ή διάκριση των πελατών εξαιτίας της γεωγραφικής τους προέλευσης, εφόσον η προέλευση αυτή είναι εντός της ΕΕ (δηλ. οι πελάτες ευρίσκονται εντός της ΕΕ).

Η γεωφυσική παρεμπόδιση ή άλλες μορφές διαφοροποιημένης γεωγραφικής μεταχείρισης είναι δυνατές μόνο σε εξαιρετικές καταστάσεις που ορίζονται στον Κανονισμό, δηλαδή όταν μια νομική απαίτηση της ΕΕ ή της εθνικής νομοθεσίας υποχρεώνει τον έμπορο να αποκλείει την πρόσβαση στα προσφερόμενα αγαθά ή υπηρεσίες (π.χ. απαγόρευση διασυνοριακής πώλησης φαρμάκων).

Οι έμποροι παραμένουν ελεύθεροι να αποδεχθούν οποιαδήποτε μέσα πληρωμής επιθυμούν, αλλά δεν μπορούν να κάνουν διακρίσεις σε σχέση με αυτά. Συγκεκριμένα, η διαφοροποιημένη μεταχείριση απαγορεύεται εφόσον α) οι πληρωμές γίνονται με ηλεκτρονική συναλλαγή μέσω μεταφοράς πίστωσης, άμεσης χρέωσης ή μέσου πληρωμής με κάρτα του ίδιου εμπορικού σήματος πληρωμής και της ίδιας κατηγορίας, β) οι απαιτήσεις εξακρίβωσης ταυτότητας πληρούνται και γ) οι πληρωμές είναι σε νόμισμα που δέχεται ο έμπορος.

Κάθε έμπορος παραμένει ελεύθερος να ορίζει διαφορετικές τιμές σε ιστοσελίδες που στοχεύουν διαφορετικές ομάδες πελατών, αλλά χωρίς να απαγορεύει την πρόσβαση ή να διαφοροποιεί την τιμολόγηση λόγω τόπου προέλευσης ή τόπου κατοικίας (δηλαδή ίση μεταχείριση πελατών εντός της ΕΕ).

Επίσης οι έμποροι διατηρούν καταρχήν τη δυνατότητα να καθορίζουν τη γεωγραφική περιοχή στην οποία παρέχουν υπηρεσίες παράδοσης, καθώς ο Κανονισμός δεν θεσπίζει υποχρέωση των εμπόρων να παραδίδουν σε ολόκληρη την ΕΕ. Ωστόσο, σε όλες τις περιπτώσεις οι πελάτες δεν μπορούν να υφίστανται διακρίσεις λόγω του τόπου προέλευσής τους ή του τόπου κατοικίας τους, δηλαδή δεν μπορεί να απαγορευτεί η πώληση σε κάποιον πελάτη από διαφορετικό κράτος μέλος.

Στην περίπτωση αυτή, ο πελάτης από διαφορετικό κράτος μέλος (ή κράτος μέλος στο οποίο δεν παραδίδει ο προμηθευτής) θα δύναται να κανονίσει ο ίδιος μόνος του την παράδοση π.χ. είτε να πάει ο ίδιος να το παραλάβει από τον έμπορο (ή να στείλει μεταφορέα) ή να ζητήσει να παραλάβει το προϊόν σε σημείο όπου παραδίδει κανονικά ο έμπορος.

Πάντως είναι δυνατόν ο έμπορος να θέσει βάσιμους λόγους που δικαιολογούν την διαφορετική μεταχείριση πελατών, εφόσον υπάρχουν, αλλά όχι επί τη βάσει της γεωγραφικής τους προέλευσης.

Ο Κανονισμός ακόμη, απαγορεύει την παρεμπόδιση της πρόσβασης σε δικτυακούς τόπους και την ανακατεύθυνση χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεση του πελάτη και ακόμη και αν ο πελάτης δώσει τη συγκατάθεσή του για την ανακατεύθυνση, η αρχική εκδοχή της ιστοσελίδας που επιδίωξε να επισκεφθεί θα πρέπει να παραμένει προσβάσιμη. Ισχύει δηλαδή η ίση μεταχείριση ενός καταναλωτή από άλλο κράτος μέλος με έναν εγχώριο καταναλωτή.

Ποια είναι η σχέση του Κανονισμού με το δίκαιο ανταγωνισμού της ΕΕ;

Περαιτέρω σημαντικό είναι επίσης και ότι ο νέος αυτός Κανονισμός, αναφέρει ότι οι παθητικοί περιορισμοί πώλησης που οδηγούν σε παραβίαση του Κανονισμού είναι αυτόματα άκυροι. Ειδικότερα, το δίκαιο ανταγωνισμού της ΕΕ διακρίνει μεταξύ των παθητικών πωλήσεων (όταν οι πωλήσεις γίνονται κατόπιν παραγγελιών που δεν έχουν ζητηθεί) και των ενεργητικών πωλήσεων (όταν οι πελάτες γίνονται ενεργά στόχος εμπόρων λιανικής). Συνεπώς το πλαίσιο των κανόνων του Κανονισμού για την αντιμετώπιση του geoblocking συμπληρώνει αυτό των κανόνων του δικαίου του ανταγωνισμού στην ΕΕ, καθώς αμφότερα αντιμετωπίζουν το ζήτημα των περιορισμών πωλήσεων που έρχονται σε αντίθεση με την ενιαία Αγορά.

Πριν λίγες μέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε στην εταιρεία GUESS πρόστιμο ύψους σχεδόν 40 εκατομμυρίων ευρώ για αντιανταγωνιστικές συμφωνίες που εμποδίζουν τις διασυνοριακές πωλήσεις και συγκεκριμένα για τον περιορισμό των λιανοπωλητών από τη διαφήμιση μέσω διαδικτύου και τη διασυνοριακή πώληση σε καταναλωτές σε άλλα κράτη μέλη (“geo-blocking”), κατά παράβαση των κανόνων ανταγωνισμού της ΕΕ. Αυτό επέτρεψε στην εταιρεία να διατηρήσει τεχνητά υψηλές τιμές λιανικής, ιδιαίτερα στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Η απόφαση αυτή είναι σύμφωνη και με τον Κανονισμό για την αντιμετώπιση του geoblocking καθώς οι πρακτικές της Guess που περιόριζαν τις παθητικές πωλήσεις απαγορεύονται πλέον και από τον Κανονισμό αυτόν. Σημειωτέο ότι το πρόστιμο αυτό επιβλήθηκε κατόπιν έκπτωσης 50% που χορηγήθηκε στη Guess επειδή συνεργάστηκε με την Επιτροπή.

Τι πρέπει να κάνουν οι έμποροι;

Οι έμποροι που πωλούν διαδικτυακά θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι μέχρι τις 3 Δεκεμβρίου 2018 το ηλεκτρονικό τους σημείο πώλησης σε ένα κράτος μέλος της ΕΕ δεν εισάγει διακρίσεις σε βάρος των διαδικτυακών πελατών που είναι εγκατεστημένοι σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ. Προτείνεται άρα να προβούν σε ενέργειες, όπως ενδεικτικά η αναθεώρηση των υφιστάμενων όρων χρήσης των eshop και των πολιτικών παράδοσης.

Η παρούσα ενημέρωση συντάχθηκε από την Αποστολία Γκατζιούρα, δικηγόρο, Senior Associate στην δικηγορική εταιρεία Ζούλοβιτς-Κοντογεώργου